طراحی های عجیب در دنیای پیپ
از عجیب و غریب بودن در این بحث(طراحی پیپ)، مترادف با نادر بودن، کنجکاوی یا طرح دیالوگی متفاوت استفاده میکنم. این روایت درباره برخی پیپهای تنباکوی ناآشنا در گذشته، برخی از پیپهای غیر معمول امروزی و پیوند تاریخی احتمالی بین آنهاست.
در طول تاریخ تولید پیپ تنباکو، همیشه بیش از چند مورد عجیب و غریب، برخی از ابزارهای شبیه به روب-گلدبرگ، ابزارهای تخیلی و ظروف سیگار کشیدن نسبتاً غیر متعارف وجود داشته است. سلیقه ذهنی است، ترجیحات شخصی و قضاوتهای زیباییشناختی متفاوت است.
بنابراین، خواننده، ممکن است در مورد اینکه چه چیزی یک پیپ عجیب و غریب است یا چه چیزی یک پیپ معمولی یا سنتی است، برداشتی متفاوت داشته باشد.
بهترین پرتره جهانی از پیپها “پیپهای تنباکو و دستگاه سیگار کشیدن” است.
چینیها، ژاپنیها، جزایر فیلیپین، ماداگاسکاریها، آفریقای مرکزی، اعراب الجزایری، مکزیکیها، پاراگوئهایها، سیامیها، تاهیتیها، سرخپوستان آمریکای جنوبی، مغولها، مالاییها، تاتارها، تورکمانها و همچنین ملتهای اروپا و کشورهای اصلی جنوب آسیا، همگی پیپهای خود را دارند، بر حسب مورد، ساده یا تزئین شده و از چوب، نی، بامبو، استخوان، عاج، سنگ، سفال، شیشه، چینی، کهربا، عقیق، یشم، فلزات گرانبها و فلزات معمولی ساخته شدهاند. با توجه به تمدن کشور و امکانات مالی فرد مصرف کننده.
نقلی از تی بی کوپر در کتاب “داستان پیپ” The Reliquary and Illustrated Archéologist , 1907: در هر آب و هوا و کشوری، دود تنباکو از طریق نوعی لوله استنشاق میشود و مجموعهای از پیپهای جهان بیشتر از ملتها یا قبایل روی زمین، دارای ویژگیهای خاص هستند. کمی بیش از یک قرن پیش، پیپهای یک ملت، معمولاً از مناسبترین و در دسترسترین مواد موجود در کشورهای مربوطه ساخته میشدند و برخی از مردمان ضروری هنوز از وسایلی استفاده میکنند که برای ما بسیار عجیب به نظر میرسد.
به نظر میرسد هر کسی که آنها را تولید کرده است، روی ظاهر بیرونی آنها تمرکز کرده است، تاکید بر جذابیت بصری آنها، بدون نگرانی برای کیفیت اسموک آنها. الهام یا نبوغ یا انگیزههای دیگر باعث ایجاد آنها شده است، اما نمیتوان فهمید که آنها برای یک پیپ مصرفی ساخته شدهاند یا برای نمایش در ویترین. به عنوان مثال، پیپهای پازل پیچیده Prattware و پیپهای شیشهای انگلیسی و ونیزی برای اسموک کردن در نظر گرفته نشده بودند.
پیپ چینی تقریباً ۲۰۰ سال در فرانسه، آلمان و اتریش – مجارستان رایج بود. پیپی غیر متخلخل است، بنابراین تنفس نمیکند و استفاده از آن غیرعملی است، بنابراین کارشناسان آن را زبانهسوز، دارای اسموک وحشتناک، دیگ متعفن و دودکش متحرک نامیدند. پیپهای تمام فلزی؟ آنها زمانی در انگلیس، فرانسه و آلمان محبوب بودند و هنوز هم ساخته میشوند، اما دیگر “تمام فلز” نیستند. (مانند پیپهای سیستم کرستن و فالکون) ظروف بومی فرهنگهای خاص، که مجموعاً پیپهای قومنگاری نامیده میشوند – مانند قلیان، کیسرو ژاپنی و پیپهای کاتلینیت (Pipestone) خودمان – ممکن است برای ما عجیب به نظر برسند، اما هنوز استفاده میشوند.
در زیر یک نمونه از پیپهای اولیه و خارج از حد معمول آورده شده است! با توجه به قدمت، مواد به کار رفته و مورد مناسب، فقط میتوانم نتیجه بگیرم که باید برای شخصی از خانواده سلطنتی ساخته شده باشد.
اجازه دهید موضوع پیپهای عجیب و غریب، متفاوت و غیرمعمول را بیشتر بررسی کنیم. “مهارتهای نقشه کشی، سفالگری، مجسمه سازی، تراش کاری، صیقل کاری، نقاشی، تذهیب و آهنگری طلا و نقره و…” همه توسط سازنده پیپ مدرن مورد نیاز است. امروزه با توجه به اینکه بسیاری از این مهارتها دیگر در ساخت پیپ نقشی ندارند، این موضوع کمتر صادق است.
آنچه در زیر میآید چند مورد عجیب و غریب برای روشن کردن موضوع درباره استفاده از مواد متفاوت، پیکربندی یا اندازه پیپ است. مطمئناً همه آنها با آنچه در یک پیپ معمولی امروزی انتظار داریم متفاوت هستند.
این پیپ فیگولار کهربایی اواخر قرن نوزدهم در ژوئن ۲۰۲۰ با تخمین ۲۵۰۰ تا ۳۰۰۰ دلار در حراجی قرار گرفت (شرکت حراج جهانی، گاردنا، کالیفرنیا)
این پیپ دارای آستر نازکی است، اما جای سیگار و سیگار اینطور نیست. باکلیت از واکنش تراکم فنل با فرمالدئید، یک ماده شیمیایی قابل اشتعال، تشکیل میشود! سمی است این سازنده چه فکری میکرد؟
اکنون به فرمت معروف به پیپ تنباکوی دو، دو، دو یا دو کاسهای میپردازیم. این اصطلاح در زمانهای مختلف در طول تاریخ ذکر شده است، پیپ شکلهای مختلفی به خود می گیرد و رسانههای مختلفی را درگیر میکند. شواهد زیادی مبنی بر وجود پیپهای دو و چند کاسهای وجود دارد و این پیپها همیشه برای هر کسی که یک پیپ معمولی یک کاسهای میکشد، عجیب بوده است.
اولین نشانه طراحی پیپ
اولین نشانه از هر نوع پیپ دو کاسهای مربوط به زمان کلمب است: “پدر رومانا پانو، کشیش کریستف کلمب، که در جزیره هایتی در سال ۱۴۹۶ جا مانده بود، به ما میگوید که سرخپوستان آنجا از این کار لذت میبردند. دود کردن برگ Cohoba یا Gioia یا Yoli که صرفاً گیاه تنباکو است، از طریق لولههایی با گونهای از کاسه دوتایی و خارج کردن دود از طریق بینی که آن را تاباکو می نامیدند.”
در اوایل دهه ۱۸۰۰ در آمریکا پیشنهاد شد، پیپسازان شاگرد یا کارآموز، پیپهای سفالی چند کاسهای را بهعنوان شکلی از تبلیغات میساختند، درست همانطور که سایر بازرگانان محصولات خود را در ویترینهای مؤسسات خود تبلیغ میکردند یا تابلوهایی را در بیرون آویزان میکردند که محصولات آنها را نشان میداد.
قرن نوزدهم و اوایل قرن بیستم شاهد انبوهی از پتنتها برای پیپهای غیر معمول تنباکو بود و بسیاری از آنها در کار بزرگ پل یونگ، اختراعات قرن نوزدهم، طرحها و علائم تجاری برای پیپهای تنباکو و مواد مرتبط صادر شده توسط US Patent Office 58-1819، نشان داده شدهاند. (۱۹۸۷) ؛ حدود ۵۰۰ برنامه با نقشههای آنها تکثیر شده است.
اختراعات بسیاری ثبت شد که طرح آنها اساساً یک کاسه در یک کاسه یا یک ساختار دو کاسه بود.
به عنوان مثال: پتنت شماره ۷۴۰۵۰ ایالات متحده در سال ۱۸۶۹ به جیمز کوک از ماساچوست اعطا شد: “کاسه استوانهای داخلی به کاسه بیرونی پیچ میشود و دود به داخل محفظه احاطه کننده اولی کشیده میشود و از سوراخ هایی در قسمت پایین کاسه داخلی میگذرد.”
درخواست ثبت اختراع ۱۸۷۰ جورج هاردینگهام از میدلسکس بسیار بدیع بود: هدف اختراع من ساخت پیپ به گونهای است که بتوان از آن برای کشیدن تنباکوی بریده یا سیگار برگ استفاده کرد. برای این منظور پیپ را با دو کاسه یا حفره تشکیل میدهم که از یک لوله دهانی یا شنک منشعب میشود که یکی از این کاسهها برای نگهداری تنباکو و دیگری برای قرار دادن سیگار مناسب است (اداره ثبت اختراع بریتانیای کبیر، مشخصات اختراعات، ۱۸۷۰).
در سال ۱۸۷۲، جان کراپ یک حق ثبت اختراع را برای تأیید به کمیسیون ثبت اختراعات لندن، برای “بهبود لولههای تنباکو” ارائه کرد: اختراع من برای هدف خود ترتیبی ساده و راحت دارد تا بتواند از زغال چوب برای جذب نیکوتین و سایر ناخالصیهای خارج شده از تنباکو در هنگام کشیدن تنباکو استفاده شود و شامل ساختن کاسه پیپ به شکل یک V تقسیم شده است.
مرکز و در ظاهر یک کاسه دوتایی را نشان میدهد که دارای دو حفره باز است، یکی برای محتوی تنباکو و دیگری زغال چوب. (English Patents of Inventions , 1872)
و در اکتبر ۱۹۰۰، جان اف. و یک فلنج سوراخ دار که بین لبههای بالایی کاسه اصلی و تکمیلی گسترش مییابد. بسیاری دیگر از این نوع وجود دارد.
جان جی وود در کتاب (نژادهای غیرمتمدن مردان در همه کشورهای جهان، ۱۸۸۰) در توصیف پیپهای پایپستون امریندیان، خاطرنشان کرد: “برخی از این سر پیپها دو کاسه دارند، یکی در جلوی دیگری”.
گزارش موزه ملی در سال ۱۸۹۷ شامل این بود: “تفاوت زیاد در شکل پیپهای دو پایه یا دو کاسهای یا در پیپهای دوتایی از هر نوعی که در آمریکا یافت میشود نشان میدهد که آنها طبق هیچ قانون ثابتی ساخته نشدهاند مگر اینکه فقط مطابق با فانتزی فردی باشد”.
اولین پیپهای اروپایی به اصطلاح دو کاسهای در اواخر دهه ۱۷۰۰ با چوب و چینی آلمانی gesteckpfeife که شامل یک کاسه رویی برای تنباکو و یک کاسه پایینی به نام آبگوس (مخزن) برای جمعآوری رطوبت، تار و تنباکو بود، ظاهر شد. حدود ۱۰۰ سال بعد، پیپهای عجیب و غریب و غیرمعمول دیگری ظاهر شدند که این مفهوم غیر متعارف بیش از یک کاسه را فرض میکردند.
در اواخر قرن نوزدهم، برخی از زندانیان در جنگ بوئر، پیپهای خود را تراشیدند، برخی از آنها دو کاسه و با قلع پوشیده شده بودند. در حال حاضر، تعداد کمی از صنعتگران اروپایی امروزی نسخههای خود را از بریزهای دوقلو یا دو کاسه ساختهاند. آیا آنها این ایده را پیدا کردند که کاسه دوقلو را تحت تأثیر برخی پیشینیان مجدداً معرفی کنند؟
از لحاظ تاریخی، پیپهای دو کاسهای در سراسر صحرای آفریقا در همان بازه زمانی که در اروپای غربی تولید میشدند بسیار رایجتر بودند و هنوز هم در بسیاری از کشورهای آفریقایی استفاده میشوند. تمام طرح های پیپ آفریقایی بومی هستند و تحت تاثیر پیپهایی که اروپاییها میکشیدند نیستند. (به یاد داشته باشید که اروپاییها تنباکو را به مردم آفریقا معرفی کردند).
هیچ مدرکی نداریم که ارتباط بین پیپهای دو کاسه ای گذشته و امروز آفریقا با نمونههای اروپایی باشد. هیچ رابطه همزیستی قابل تأییدی بین پیپهای چوبی دو کاسه آفریقا و پیپهای دو کاسهای امروزی وجود ندارد. شاید این صرفا تصادفی باشد، شاید هم نه!
در میان پیپهای تنباکوی بومی قومنگاری، اشکال، اندازههای مختلف و مواد درگیر متفاوت وجود دارد و در سراسر آفریقا بهطور گستردهای متفاوت است.
آن کشور، به نام Unyoro [شرق آفریقای مرکزی]، توسط یک مستبد اداره میشود و درجهای از نظم و تمدن را نشان میدهد که برای قبایل شمالی ناشناخته است. آنها آهنگرهای عالی هستند و چاقوهای خوبی میسازند.
زمین را با احتیاط زیاد کشت می کنند، تنباکو می کارند و از پیپهای دوتایی استفاده می کنند، دو کاسه به یک شنک متصل میشوند و بدین ترتیب آنها قادر به کشیدن دو کیفیت تنباکو در یک زمان هستند!
برگرفته از “قبایل نیل” رودخانه، مخزن آفریقایی، جلد XLII، ۱۸۶۶).
در مستندسازی نمایشگاههای بینالمللی سالانه (ژورنال انجمن هنر، ۱۳ دسامبر ۱۸۷۲)، “گزارش در مورد پیپهای تنباکو” انواع پیپها را از هر گوشه جهان فهرست میکند و برای آفریقا، گزارش “پیپهای آفریقای شمالی با دو کاسه” را بیان میکند.
در یک نوع پیپ تنباکو یک کاسه ساده وجود دارد که روی شنک پیپ بسته میشود و حاوی توتون است. روی آن یک کاسه دوم و بزرگتر گذاشته شده است که محکم روی تنباکو قرار میگیرد. در بالای آن سوراخ شده و حاوی اخگرهایی از آتش است. این کاسه دوم و قابل جابجایی با یک دسته کوچک تعبیه شده است تا بتوان آن را به راحتی جدا کرد”.
(Harry Hamilton Johnston, The Uganda Protectorate, 1902).
در همان سال با آنچه برخی از پیپکشها در مورد پیپ بریار چند کاسهای امروزی میگویند تفاوت چندانی ندارد: “زولوها پیپ دو کاسهای مشابهی دارند که از چوب ساخته شده و با قلع اندود شده است. گفتن اینکه چگونه این سازهای عجیب و غریب به وجود آمدند دشوار است. شاید اشتهای فرد سیگاری آنقدر زیاد باشد که یک کاسه کافی نباشد، یا ممکن است یک روش ثبت اختراع برای مخلوط کردن دود انواع مختلف تنباکو باشد”.
(W. A. Penn, The Soverane Herbe, 1902).
“در مستعمرات بریتانیایی آفریقایی، سیگاریها از یک پیپ با یک کاسه دوتایی و دو شنک استفاده میکنند تا بتوانند بخار دو نوع تنباکو را به جای خود تنباکو با هم ترکیب کنند”
( The Volta Review، آوریل ۱۹۱۰ )
از آفریقا تا آمریکا و از پیپهای چوبی معمولی گرفته تا برایر مدرن. این بخش آموزندهتر است. تبلیغات اوایل دهه ۱۹۰۰ بین پیپهای که به صورت کاسهای در کاسه پیکربندی شده بود و پیپی که دارای دو کاسه مجزا بود، تمایز قائل نمیشد یا ساده لوحانه آن را با هم مخلوط میکرد.
پیپ شیشهای Turco-America، روچستر، نیویورک، یک پیپ کاسهای دوتایی تولید کرد که در داخل آن دریچههایی وجود داشت که به تنباکو اجازه میداد تا “تا آخرین دانه” بسوزد. یک طرح مشابه ضد نیکوتین، پیپ شرلوک هلمز از شرکت H. R. Sherlock، شیکاگو بود. هیچ کدام از پیپها دو کاسه فیزیکی نداشتند. کاتالوگ دانهیل در سال ۱۹۲۸ شامل یک قیطون دو کاسهای در دسته “پیپهای شکلهای غیرمعمول” بود.
در مجله ماهانه عامه پسند ساینس (اکتبر ۱۹۳۹) تصویری از “پیپ دو کاسهای، تک پایه برای سیگاریهای دو مشت” فروخته شده توسط یک مغازه تنباکو فروشی ناشناس در شهر نیویورک بود. این طرح “…منشا هنرمندی است که کارتون روزنامه معروف Smokey Stover را میکشید”.
داوز (پیپ مورد علاقه ژنرال جنگ داخلی و معاون رئیس جمهور کالوین کولیج، چارلز جی. داوز).
H. Lyon Smoking Pipe پتنت شماره ۱,۴۶۸,۳۰۶، صادر شده در سپتامبر ۱۹۲۳، بر اساس اصل کاسه بیرونی و داخلی، محفظه تراکم.
حراج هیک در نوامبر ۲۰۱۸ (یورک، PA) شامل یک پیپ لیون بود. در آگهی روی جعبه اصلی نوشته شده بود: “پیپی که ژنرال داوز می کشد. قبل از اولین بار پر کردن پیپ، قسمت داخلی محفظه سرد را مرطوب کنید”.
با گذشت زمان، BBB، Kaywoodie، WDC (“Campaign DE LUX”) و دیگران نسخه سبک خود را از Dawes منتشر کردند که اغلب آنها را کاپیتان وارن مینامند. (به نظر میرسد هیچ کس نمیداند وارن کیست یا نام او چگونه با این شکل مرتبط شده است، اما ممکن است چارلز بی. وارن باشد که کولیج سیگار میکشد او را به عنوان دادستان کل خود معرفی کرده است).
لئوناردو داوینچی یک لوله برایر دو جداره اختراع کرد که توسط هوایی که در فضای هوا به گردش در میآمد خنک میشد.
“کاسه دوقلو All-Meerschaum” و “Twin-Bowl Kaywoodie” در خط تولید آن در دهه ۱۹۵۰ بودند. هیچ یک از پیپها با دو کاسه مجزا پیکربندی نشده بودند. هر دو پیپ دارای کاسه مرشام قابل جابجایی بودند. تقریباً در همان زمان، رقیب Kaywoodie، Medico، یک “پیپ دودری” با سه کاسه اضافی قابل تعویض را به بازار عرضه میکرد.
امروزه، در حالی که صدها صنعتگر مستقل در سرتاسر جهان در حال ساخت پیپهای برایر استثنایی و بینظیر هستند، کمتر از ده نفر، زمان، تلاش و مواد را برای تولید یک برایر دو کاسه صرف کردهاند.
ماسترو رحیمی اولین طراح و سازنده اصولی پیپ در ایران تنوع بینظیری از انواع دست ساختههای مربوط به دنیای پیپ و سیگاربرگ را برای شما با کمک تیم مدیریت انجمن پیپ ایران فراهم کرده است.
شما میتوانید برای تهیه پیپ و ادوات آن به صورت آنلاین در وب سایت فروشگاه پاسارگاد تاباک یا بصورت حضوری آن را تهیه کنید.
3 دیدگاه دربارهٔ «طراحی های عجیب در دنیای پیپ»
درود بر ماسترو رحیمی عزیز
ممنونم هستید و ما از مطالبتون بهره میبریم
واقعا پیپ دنیای عجیب و بی انتهایی داره
و پشت هر طراحی از پیپ تفکری قرار داره
من از پیپ های ایرانی پاسارگادتاباک استفاده میکنم
مخصوصا سری وودی بینظیره
طراحی های عجیب پیپ!
بسیار مطلب جذابی بود
سه بار خوندمش
و از دیدن تصاویری که بعد از ده سال سابقه ی پیپ کشیدن . ندیده بودم مشابهشون رو. لذت بردم
کارتون درسته