کبریت : از اختراع تا انواع و کاربردها
۱. مقدمه
کبریت (Matches) یکی از ساده ترین و در عین حال انقلابی ترین اختراعات بشر است که روش تولید آتش را متحول کرد . امروزه کبریت در انواع مختلف تولید میشود و کاربردهای گستردهای دارد .
۲. تاریخچه اختراع کبریت
۲.۱. کبریتهای اولیه (قرن ۷ تا ۱۸ میلادی)
– در چین باستان ، از چوبهای آغشته به گوگرد برای انتقال آتش استفاده میشد .
– در اروپا ، از ترکیب مواد شیمیایی مثل پتاسیم کلرات و شکر برای تولید شعله استفاده میکردند (قرن ۱۷) .
۲.۲. کبریتهای مدرن (قرن ۱۹ میلادی)
– ۱۸۰۵ : ژان شانسل (فرانسوی) اولین کبریت شیمیایی را ساخت که با اسید سولفوریک مشتعل میشد (خطرناک و غیرعمومی) .
– ۱۸۲۶ : جان واکر (انگلیسی) اولین کبریت اصطکاکی را اختراع کرد (ترکیب آنتیموان سولفید و پتاسیم کلرات) .
– ۱۸۳۰ : چارلز سائوریاکبریت فسفری را ساخت ، اما به دلیل سمی بودن کنار گذاشته شد .
– ۱۸۵۵ : *ثیوهان ادوارد لوندستروم (سوئدی) کبریت ایمن (Safety Match) را اختراع کرد که فقط روی سطح مخصوص روشن میشد .
۳. انواع کبریت
۳.۱. کبریت اصطکاکی (Strike-Anywhere Match)
– روی هر سطح زبری روشن میشود .
– حاوی فسفر سفید یا فسفر سزیوم در ترکیب خود است .
– خطرناکتر است و در برخی کشورها ممنوع شده .
۳.۲. کبریت ایمن (Safety Match)
– فقط روی سطح مخصوص (کاغذ سیاه روی جعبه) روشن میشود .
– ترکیب سر کبریت: پتاسیم کلرات + گوگرد + پرکنندهها .
– ترکیب سطح اصطکاکی: فسفر قرمز + شیشه پودرشده .
۳.۳. کبریت ضدآب (Waterproof Matches)
– با پوشش مخصوص (مثل موم یا لاک) ضد آب ساخته میشود .
– برای کوهنوردی و نظامی کاربرد دارد .
۳.۴. کبریت آشپزخانه (Kitchen Matches)
– بلندتر و با شعله قویتر برای روشن کردن اجاقها .
۳.۵. کبریت تزئینی (Novelty Matches)
– در رنگها و شکلهای مختلف (مثلاً برای جشنها) .
۴. ساختار و مواد تشکیلدهنده کبریت
۴.۱. سر کبریت
– اکسیدکننده : پتاسیم کلرات (KClO₃) .
– سوخت : گوگرد (S) یا آنتیموان سولفید (Sb₂S₃) .
– چسب : برای اتصال مواد (مثل صمغ عربی) .
– پرکنندهها : پودر شیشه یا کربنات کلسیم .
۴.۲. چوب کبریت
– معمولاً از چوب صنوبر یا کاغذ فشرده ساخته میشود .
– گاهی با پارافین آغشته میشود تا بهتر بسوزد .
۴.۳. سطح اصطکاکی (جعبه کبریت)
– فسفر قرمز (غیرسمی) .
– پودر شیشه برای ایجاد اصطکاک .
۵. کاربردهای کبریت
– روشن کردن آتش (سیگار، شمع، اجاق) .
– استفاده در کمپینگ و بقا در طبیعت .
– کاربردهای صنعتی و آزمایشگاهی .
– استفاده در جشنها و مراسم (مثل کیک تولد) .
۶. حقایق جالب درباره کبریت
– اولین جعبه کبریت در ۱۸۲۷ توسط جان واکر فروخته شد .
– سوئد به خاطر تولید کبریتهای ایمن معروف است (برندهای مثل Jönköping) .
– در گذشته ، کبریت سازی به دلیل استفاده از فسفر سفید باعث بیماری کارگران میشد .
۷. کبریت در فرهنگ و هنر
– نماد آتش ، روشنایی و شروع جدید در ادبیات .
– طراحی جعبههای کبریت کلاسیک ، امروزه به عنوان اشیای کلکسیونی جمعآوری میشود .
کبریت یکی از مهمترین اختراعات بشر است که با گذشت زمان ، از شکل خطرناک اولیه به یک وسیله ایمن و کاربردی تبدیل شده است . امروزه با وجود فندکها ، هنوز هم در بسیاری از موارد ترجیح داده میشود .
جهت خرید کبریتهای کلکسیونی کلیک کنید
